پرورش غاز در ایران به دلیل خصوصیات منحصر به فرد نسبت به سایر پرندگان ، آسانتر بوده و همچنین سود اقتصادی بهتری هم دارد .اما به دلایل متفاوت پرورش غاز به طور صنعتی در ایران راه اندازی نشده است .

آناتومی غاز را می توان این طور توصیف کرد :
غاز پرنده ای با جثه متوسط و زیبا و باهوش می باشد .
پا هایی بلند ، گردنی دراز ولی در مقایسه با قو گردن کوتاه تر دارند ، سر بزرگ و بین دو چشم پوشیده با پر می باشد .
دم بلند است و منقار نسبت به جثه باریک می باشد .

غازها در طبیعت در جنگل های قطب شمال زیست می کردند .
در اثر مهاجرت به اکثر نقاط زمین راه یافته اند .
ادامه حیات این پرنده وابستگی زیادی به آب دارد .
غازها گیاه خوار هستند و از گیاهان مراتع و مزارع پرورش غاز تغذیه می کنند .
همچنین از گیاهان رشد یافته در آبگیر ها تغذیه می کنند.

نیاز روز افزون انسان به غذا باعث شده تا دست به کار پرورش غاز بزند .
سود بیشتر پرورش غاز نسبت به پرورش بلدرچین باعث شده است تا پرورش دهندگان طیور تمایلی بیشتری نسبت به پرورش این پرنده داشته باشند .
این حیوان اقتصادی را در سیستم های پرورشی برای تولید پروتئین مورد نیاز نگهداری و تکثیر می کنند .
اکثر نژادهای اقتصادی غاز که امروزه در مزارع معتبر پرورش غاز در دنیا دیده می شود از نژاد غاز وحشی خاکستری حاصل شده اند.

۵ نژاد غاز رایج برای پرورش عبارت اند از :

 غاز نژاد تولوز ( tuolouse ) :
بهترین نژاد غاز برای استفاده در مزارع پرورش غاز از نظر تولید گوشت با جثه ای بزرگ و اصلاح شده است .
وزن نر تا ۱۱ کیلو هم می رسد .
پر و بال خاکستری رنگ و منقار نارنجی می باشد .
تعداد تخم گذاری این نژاد غاز در سال ۲۵ الی ۴۰ عدد می باشد.

غاز نژاد امبدن ( embden ):
مناسب جهت پرورش در مزارع پرورش غاز با هیکلی درشت و پر و بالی نارنجی سایه دار می باشد .
وزن غاز نر ۹ کیلو و ماده تا ۸ کیلو هم می رسد . میزان تخم گذاری در سال ۳۵-۴۰ عدد می باشد .

 غاز نژاد چینی ( chinese ) :
این نژاد در دو سویه ، غاز سفید و غاز قهوه ای رایج است .
به لحاظ وزن و هیکل از دو نژاد قبلی سبک تر است .
کم تر در مزارع پرورش غاز ایران دیده می شوند .
وزن نر ها حداکثر ۵/۵ و ماده ها یک کیلو کم تر می باشد .
تعداد تخم گذاری غاز چینی در سال حدود ۴۰-۶۰ تخم می باشد .

 غاز نژاد افریقایی ( african ) :
غاز آفریقایی بدنی طویل و جناغی کشیده دارد .
در زیر منقار یک غبغب بلند دارد که در اثر تغیرات دمای محیط تغییر رنگ می دهد .
رنگ پرها حالت ابلغ دارد و قهوه ای با لبه های سفید شایع ترین حالت پرهای این غاز است .
از نظر وزن شباهت زیادی به غاز چینی دارد .

غاز سفید ایتالیایی :
نژاد غاز سفید ایتالیایی ، مناسب تخم گذاری می باشد و درصد جوجه درآوری آن زیاد است .
معمولاَ به عنوان گله غاز مادری در مزارع پرورش غاز نگه داری می شود .
غاز سفید ایتالیایی سالانه بین ۶۰ تا ۷۰ عدد تخم  می گذارد .
میانگین وزن تخم این نژاد غاز ۱۶۰ تا۱۸۰ گرم می باشد .

معمولا غازها توسط مزرعه داران به طور محدود و در گله های کوچک نگهداری می شوند .
در برخی کشورها پرورش غاز به طور صنعتی سال هاست که رواج یافته .
اما در ایران کم تر به پرورش صنعتی غاز پرداخته شده است .
از آنجا که غازها در برابر باکتری ها ، ویروس ها و سایر عوامل بیماری زا مقاوم هستند و کم تر بیمار می شوند :
به راحتی می توانند احتیاجات غذایی خود را از مراتع سرسبز به دست آورند و نیاز به تغذیه دستی آنان به حداقل می رسد .

پرورش غاز در استان های شمالی ایران کمک فراوانی به باغداران در هرس علف های هرز و دفع حلزون و سایر حشرات می کند .
به طوری که دیگر نیاز به هزینه کردن برای این کار ندارند .
شالیکارانی که کار پرورش غاز هم انجام می دهند بعد از درو شالیزار ها با رهاسازی غازها در شالی ، مزرعه را از وجود کرم ساقه خوار برنج ایمن می کنند .

گله مولد در پرورش غاز

سن بلوغ کامل غاز ها دو سالگی می باشد .
این که می گوییم دو سالگی به خاطر این است که غاز ها بعد از یک سالگی شروع به تولید تخم می کنند .
ولیکن از نظر نطفه داری و کیفیت جوجه تولیدی خوب نیست .
بنا بر این تخم های تولیدی از ابتدای سال سوم مناسب ترین تخم ها برای جوجه کشی غاز می باشد .
برای داشتن یک گله غاز مولد با درصد نطفه داری بالای تخم غاز های تولید شده لازم است تا حداقل هر ۲ غاز ماده یک نر داشته باشند .
البته این مقدار می تواند در ازای هر ماده یک نر هم باشد . ولیکن از نظر اقتصادی به صرفه نیست .

تخم غاز

اندازه تخم غاز حدود دو برابر تخم مرغ می باشد که طبق ژورنال های علمی این عدد ۱.۸ برابر می باشد .
پوسته تخم غاز یک و نیم برابر ضخیم تر از پوسته تخم مرغ می باشد .
تخم غاز از ۵۳ درصد سفیده و ۳۵ درصد زرده و ۱۲ درصد پوسته کلسیمی و آهکی تشکیل شده است .
از نظر وزن تخم غاز بین ۱۲۰ تا ۱۶۵ گرم وزن دارد ولیکن مناسب ترین وزن برای جوجه کشی ۱۴۰ تا ۱۶۰ گرم می باشد .
از یک تخم غاز با وزن ۱۵۰ گرم جوجه ای به وزن تقریبی یک صد گرم هچ خواهد شد .

جوجه کشی غاز

جوجه کشی غاز در مزارع پرورش غاز اکثراَ با استفاده از دستگاه جوجه کشی و به صورت مصنوعی صورت می گیرد .
طول دوره جوجه کشی در نژادهای سبک ۲۸ تا ۳۰ روزاست .
در نژادهای سنگین تر غاز مثل غاز نژاد اکراینی تا ۳۵ روز به طول می انجامد .
جوجه کشی غاز ترفندهای خاصی دارد و لازم است نکاتی را رعایت کنید تا بهترین راندمان جوجه درآوری را داشته باشید .
این نکات مربوط به مسایل تنظیم دما و رطوبت و نوع گردش و هوادهی و … می باشد .
در مقاله مربوطه ترفندهای جوجه کشی غاز توضیح داده شده است .

به طور کلی مقادیر پارامترهای دما و رطوبت دستگاه جوجه کشی غاز به شرح زیر می باشد .

جدول جوجه کشی غاز

جوجه غاز

سطح بدن جوجه غاز ها در لحظه هچ شدن پوشیده از کرک های زرد و نرم می باشد .
برای گرم کردن جوجه غاز ها از مادر مصنوعی و یا لامپ های مادون قرمز حرارتی استفاده کنید .
مهم ترین مرحله پرورش غاز ها ۲۰ روز ابتدای زندگی جوجه غاز ها می باشد که به شدت به سرما حساس هستند .
باید برای آن ها فضایی مناسب فراهم کرد تا در این ایام دمای بین ۲۸ تا ۳۵ درجه را داشته باشد .
به این صورت که سه روز اول دما حدود ۳۵ درجه سانتی گراد باشد . پس از آن هر روز نیم درجه از دما کاسته شود .
پرورش غاز را می توانید در فضای باز و یا بسته نیر انجام دهید .
چنان چه از سالن برای پرورش غاز استفاده می کنید به تهویه آن توجه کنید .
برای ساخت دانخوری و آبخوری برای این پرنده می توانید مقاله چند روش ساخت دانخوری را مطالعه کنید .